معاون فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات در گفت‌وگوی تفصیلی با رسا مطرح کرد؛
تبلیغ؛ فلسفه وجودی حوزه های علمیه | وضعیت فعلی اعزام مبلغ قابل توجیه نیست
حجت الاسلام والمسلمین روستا آزاد در تشریح موانع و علل گرایش کم طلاب به تبلیغ تأکید کرد که این امر مهم در حوزه به یک بایسته و اصل اولی تبدیل نشده است.
اشاره: تبلیغ دین در عرصه های مختلف فلسفه وجودی و علت مُحدثه و یقینا علت مُبقیه حوزه های علمیه است، دلیل بر این مدعا آیه نفر در سوره توبه است، آنجایی که خدای متعال در آیه 122 سوره توبه می فرماید: «وَمَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَلِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ».
مطابق این آیه، علت غایی طلبه شدن و فقیه شدن، ابتدا فهم درست دین وسپس تبلیغ و فهماندن درست آن به مردم است، بنابراین صحبت زیاد از ارزش و جایگاه تبلیغ نیازی نیست چراکه اهمیت آن به ویژه در دورانی که هجمه های گسترده تبلیغی و رسانه ای دشمن فضای جامعه و انقلاب و نظام ولایی ما را نشانه گرفته بر کسی پوشیده نیست.
نکته ای که در فضای عمومی حوزه کمی عجیب به نظر می رسد توجه به ابعاد مختلف علمی غیر از تبلیغ است، یعنی منبر و خطابه و تبلیغ به شیوه های گوناگون هیچ گاه از ارج و قرب مباحث آموزشی و پژوهشی برخودار نبوده است که باید ریشه این مسأله روشن شود.
اساسا چند سؤال همواره پیش روی ما است، اول این که چرا فضای عمومی حوزه به ویژه طلاب نخبه وظیفه ذاتی خود را تبلیغ نمی دانند؟ چرا مدیران حوزه به اندازه آموزش و پژوهش به تبلیغ اهمیت نمی دهند؟ چگونه می توان به بهترین شیوه از دین تبلیغ کرد؟ و چه راهکارهایی برای حل این مسائل وجود دارد؟.
برای رسیدن به پاسخ این ابهامات و سؤالات و البته فهم نکاتی دیگر در حوزه تبلیغ، خبرنگار خبرگزاری رسا، با حجت الاسلام والمسلمین سعید روستاآزاد معاون فرهنگی و تبلیغی دفتر تبیلغات اسلامی حوزه علمیه قم، دیدار و گفتگویی صمیمانه برقرار کرده که متن این گفت‌وگو در ادامه تقدیم خوانندگان محترم می شود.
رسا – ضمن عرض سلام و خسته نباشید و تشکر از این که با وجود مشغله زیاد، وقت خود را در اختیار ما قرار دادید. بدون شک رسالت اصلی حوزه های علمیه مطابق آیات و روایاتی که داریم فهم و سپس تبلیغ دین است، ابتدا قدری در ارتباط با اهمیت این بحث بفرمایید تا در ادامه به سؤالات دیگری برسیم.
بسم الله الرحمن الرحمن الرحیم.
اول این را باید بگویم که من یکی از مشتری های دائمی خبرگزاری رسا هستم و اگر هر روز سایت شما را نبینم چند روز یک بار مراجعه می کنم و انصافا رسانه شما سهم قابل توجهی در اطلاع رسانی فعالیت های حوزویان و دفتر تبلیغات دارد و کمتر خبری دیده ام که مرتبط به ما باشد ولی در خبرگزاری رسا منتشر نشده باشد.
ارزش کار خبرگزاری رسا کمتر از مبلغان نیست
این را هم اضافه کنم که بنده معتقدم ارزش فعالیت های اطلاع رسانی شما کمتر از فعالیت های حوزویان نیست و در واقع اگر این فعالیت های اطلاع رسانی و خبررسانی نباشد علی القاعده این گونه فعالیت ها اعم از جشنواره ها، نمایشگاه ها، تولید کتاب، نشست های علمی، فعالیت های تبلیغی و غیر آن نمودی نخواهد داشت و اطلاع رسانی رکن بسیار مهمی در فعالیت های حوزه است که با تلاش شما عزیزان الان مورد نظر هست و هرکسی فعالیت حوزوی انجام می دهد حتما به بعد رسانه ای آن توجه دارد و این اتفاق نیافتده مگر به خاطر زحمات افرادی مثل شما که این موضوع را ضروری جلوه داده اید.
چون از طیف اتفاقاتی که در حوزه رقم می خورد معمولا حتی افرادی که در این حوزه ها ورود دارند، اطلاع کمی دارند و این خبرگزاری حوزوی هست که این بار را به دوش می کشد، از این رو من از شما تشکر می کنم و آرزوی توفیق دارم و انشاءالله در آینده نیز سعی می کنیم تعامل خوبی با دوستان عزیزی مثل شما داشته باشیم.
در خصوص بحث تبلیغ که سؤال کردید واقعش این هست که بر اساس آیه 122 سوره توبه، فلسفه تأسیس حوزه همین تبلیغ است و عبارت «و لولا نفر من کل فرقه طائفه» به چند هدف اشاره می کند؛ یک هدف میانی است که همان تفقه در دین باشد که بر هر طلبه ای که در حوزه کسوت دینی وارد می شود قاعدتا این تفقه و فهم دین لازم است ولی این هدف ابتدایی یا میانی است و در ادامه می فرماید «ولینذرو قومهم» یعنی آن فقیه بعد از فهم دین باید مردم را بیدار و انذار کند که این هم یک هدف میانی دیگر در کنار آن است و نهایتا می فرماید «لعلهم یحذرون» یعنی شاید مردم پرهیز کنند و پرهیزکار شوند که این هدف نهایی است.
هدف از تأسیس حوزه تقویت پرهیزکاری و تقوای مردم است
درواقع تقوای مردم و دوری مردم از گناه آن هدف نهایی تأسیس حوزه ها است و علی القاعده بدون حضور فرهنگی و تبلیغی مبلغان و فقها چنین اتفاقی رقم نمی خورد.
بنابراین هدف نهایی از تأسیس حوزه ها، تبلیغ است یعنی تقوا و پرهیزکاری لازمه حضور فقها و عالمان دینی و حوزویان است.
رسا – به عقیده شما چرا اهمیت کار مبلغان در جامعه تا به این حد بالا است؟ مگر مبلغان چه بار سنگینی را به دوش می کشند؟
اساسا شکل گیری و توسعه تشیع و اسلام به نوعی مدیون حضور مبلغان بوده و همچنین بخش قابل توجهی از دلیل مراجعه مردم به حوزه ها، مراجعه مردم به فقها و مراجع تقلید در اعصار مختلف مرهون فعالیت های تبلیغی مبلغان است که در موسم های مختلف هجرت می کردند و حلقه وصل بین مراجع تقلید و حوزه با مردم بودند.
به تعبیر حجت الاسلام والمسلمین شیخ حسین انصاریان قوام حوزه به وجود مراجع معظم تقلید و حمایت های آنان از طلاب و فضلای حوزه است و این خود وابسته به بحث وجوهات و خمس است که همه اینها در چرخه زحمات مبلغان است و بدون تلاش سراسری مبلغان این ارتباط پدید نمی آید.
کلیت حوزه مرهون زحمات مبلغان است
کلیت حوزه -به معنای تعامل پویای مردم و دین- مرهون زحمات مبلغان است که البته خود مراجع معظم تقلید نیز عمدتا از مبلغان برجسته ای بودند که آیات عظام سبحانی، نوری، مکارم و وحید از جمله آنها است که این بزرگان از بهترین منبری ها و سخنرانان در تهران و سایر استان ها بوده اند، بنابراین قوام و توسعه تشیع و رشد شیعه و تعمیق باورهای آن مدیون فعالیت های تبلیغی حوزویان است و در ادامه هم خواهد بود.
تبلیغ امروز ابعاد مختلفی پیدا کرده است و غیر از منبر و حضور فیزیکی به صورت مجازی و تبلیغ در سایت ها و شبکه های اجتماعی نیز گسترش پیدا کرده است، بنابراین وقتی از اهمیت تبلیغ سخن می گوییم گرچه آن چه به ذهن تبادر می کند حضور فیزیکی مبلغ است ولی همه این عرصه ها را شامل می شود.
نکاتی که از حضرت امام(ره) در برهه های مختلف به دست ما رسیده دال بر اهمیت تبلیغ است و رهبر معظم انقلاب نیز در رابطه بیانات زیادی دارند که در کتاب های متعددی تجمیع شده است. بنابراین در این حوزه زیاد وقت شما را نمی گیرم و در بخش های بعدی به آن اشاره می کنم.
رسا – با توجه به این که فرمودید حتی مراجع و بزرگان حوزه، تبلیغ را رسالت اصلی خود می دانند، چرا امروز تبلیغ در حوزه جایگاه خوبی ندارد و حتی امری درجه دوم و سوم تلقی می شود، تا جایی که برخی اوقات گفته می شود طلبه نخبه حیف است که وارد عرصه تبلیغ و منبر شود؟
سؤال بسیار خوبی مطرح کردید، همانطور که تبلیغ در اساس و ذات خود مهم است باید در حوزه هم مهم تلقی شود ولی علی رغم این که گفته می شود تبلیغ فلسفه تأسیس حوزه ها است این اتفاق به این شکل در حوزه علمیه قابل توجه نیست.
ارتقائات حوزه منحصر به عرصه آموزش و پژوهش است
اگر بخواهیم یک شاهدی بیاوریم می توان گفت: در حوزه ما سه عرصه آموزش، پژوهش و تبلیغ داریم که تقریبا همه ارتقائاتی که در حوزه وجود دارد همه بر محور آموزش و بخش کمی هم بر محور پژوهش است و حضور تبلیغی طلبه، شرط هیچ گونه ارتقایی در حوزه نیست؛ یعنی تبلیغ و نخبه بودن در عرصه منبر و تبلیغ شاید فضل باشد که برای اسکان در شهرک مهدیه یا امتیاز در مرکز خدمات و امثال آن به حساب بیاید ولی به عنوان شرط ارتقا در هیچکدام از ترتیبات و تنظیمات حوزه نیست.
البته باید بگوییم که اخیرا با پیگیری های آیت الله اعرافی در این رابطه، اتفاق هایی رخ داده ولی هنوز به مرحله عمل نرسیده است، از این رو است که می گوییم یک طلبه بزرگواری می تواند همه سطوح ارتقای حوزه را تا سطح چهار و بالاتر از آن طی بکند و از همه امتیازات حوزه برخوردار باشد بدون این که یک ساعت فعالیت تبلیغی و ارتباط با مردم را داشته باشد و هیچ جایی در حوزه ردپایی از شرط بودن تبلیغ حداقل تا الان نبوده است.
برای مبلغان نخبه مشوقی در حوزه نیست
این از یک سو و از سوی دیگر مشوقاتی که در حوزه هست عمدتا یا بهتر بگوییم همه آنها منحصر به عرصه آموزش و پژوهش است؛ جشنواره های مختلف از جمله کتاب سال حوزه، علامه حلی(ره) و تشویقات مختلفی که ارائه می شود همگی مربوط به آموزش و پژوهش است حتی در مرکز نخبگان و استعدادهای برتر حوزه اخیرا اقدامات مختصری شده که در حوزه تبلیغ هم مؤلفه هایی برای تشخیص طلاب مستعد و نخبه اتخاذ شود.
محور سوم این است که بعد از انقلاب اتفاقی در حوزه علمیه افتاد که برخی آن نقد و برخی آن را از محسنات فعالیت های علمی حوزه می دانند ارتباط دانشگاهی حوزه است.
در واقع مراکزی مثل پژوهشگاه دفتر تبلیغات، مؤسسه امام خمینی(ره)، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دانشگاه مفید، دانشگاه ادیان و مذاهب و چندین مورد دیگر از این دست به نوعی خودشان را تحت استانداردهای وزارت علوم قرار دادند و چه بسا ترتیبات موجود در حوزه را برای فعالیت های خودشان کافی نداسته و خود را ذیل وزارت علوم تعریف کردند و الان هم ارتقایی که در آن جا صورت می گیرد بر اساس نرم های تعریف شده در وزارت علوم است و همسان سازی بر اساس مؤلفه های وزارت علوم صورت می گیرد و طبیعتا تبلیغ هم در این عرصه جایگاهی ندارد.
نقش مراکز حوزوی زیر مجموعه وزارت علوم در جذب استعدادهای تبلیغی
خود این پدیده و اتفاق که در واقع بخش قابل توجهی از مستعدان و نخبگان حوزه را به خودش جلب کرده مسیر علمی این دوستان مستعد و نخبه را در مسیر علمی با استانداردهای دانشگاهی قرار داد که خود این هم یک عاملی بوده برای این که ما در حوزه تبلیغ از وجود چنین مشوقی محروم و از حضور چنین افرادی محروم باشیم؛ البته موارد استثنایی هم وجود دارد ولی اغلب غیر مرتبط با فضای تبلیغی هستند.
به عبارت دیگر وقتی صحبت از نخبگان حوزوی می شود علی القاعده افراد حاضر در این مجموعه ها نام برده می شود که اعضای هیأت علمی دفتر تبلیغات، مؤسسه امام خمینی(ره) و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و این قبیل مجموعه ها باشند که این مسأله غیر از طلاب و فضلایی است که جذب دانشگاه های رسمی کشور شده اند.
همه این اتفاقات دست به دست هم داده اند تا گرایش به سمت تبلیغ در سطح کیفی حوزویان نسبتا تقلیل پیدا بکند؛ علاوه بر این ها نگاهی از قدیم بوده که طلاب نخبه به سمت تبلیغ نروند و وقت خودشان را برای منبر نگذارند که شاید آورده حوزه نجف به قم بوده، اما به طور کلی همه این ها دست به دست هم داده است که ما شاهد این باشیم که حوزه تبلیغ از کیفیتی که در حوزه آموزش و پژوهش برخوردار است، برخوردار نباشد.
بعضا بزرگان حوزه گله می کند که مبلغان برخی اوقات ضعف دارند و برخی از مطالبی که در منابر گفته می شود از اتقان خوبی برخوردار نیست که بخشی از این مسأله به همین موضوع برمی گردد که در خود حوزه تبلیغ خیلی جدی گرفته نشده است. و به نظر بنده حتی در حین پذیرش طلاب، توان آنها در خصوص مهارت های تبلیغی باید مدنظر قرار بگیرد.
جشنواره تجلیل از مبلغان برتر راه اندازی شود
به خاطر دارم چند سال پیش خدمت یکی از بزرگان حوزه این پیشنهاد دادم که ما در عرصه پژوهش جشنواره کتاب سال و جشنواره علامه حلی(ره) را داریم و طلبه برتر را بر اساس نمره های آموزشی تشویق می کنیم ولی هیچگاه از مبلغانی که بدون نام و نشان در سراسر کشور مشغول عملیاتی کردن آن هدف اصلی حوزه هستند نه تجلیلی می شود ونه اتفاق خاصی می افتد و بعضا از برخی امتیازات مرسوم حوزه هم محروم می شوند علاوه بر این که به لحاظ اجتماعی نگاهی که در حوزه به پژوهشگر و استاد هست به مبلغ نیست حتی اگر یک مبلغ از امتیازات آموزشی و پژوهشی برخوردار باشد نگاه خوبی به او نمی شود.
امیدواریم با اقدامات خوبی که آیت الله اعرافی شروع کرده اند بخشی از این خلأها جبران شود.
رسا – مهمترین اهداف و برنامه های معاونت تبلیغ دفتر تبلیغات را در عرصه های تبلیغ سنتی، تبلیغ تخصصی و سایر عرصه های تبلیغی بفرمایید و در کنار آن آماری نیز از میزان اعزام های سالیانه خود بدهید.
ما در معاونت تبلیغ چهار بخش عملیاتی داریم؛ یک بخش مربوط به اداره کل اعزام عمومی و تبلیغ عمومی ما است که درگذشته ما همین اداره کل را بیشتر نداشتیم ولی مدتی است که با همت ریاست محترم، اداره کل تبلیغ تخصصی هم از قریب به یک سال پیش راه اندازی شده است.
فعالیت های اداره کل تبلیغ عمومی| اعزام بیش از 12 هزار نفر در طول سال
در قسمت اداره کل تبلیغ عمومی که عمدتا ناظر به اعزام های موسمی است که مربوط به محرم، رمضان، صفر، تابستان و دهه فجر و فاطمیه و از این قبیل می شود، بالاترین تعداد اعزامی ما از قم قریب به هشت هزار تا 8500 نفر هستند ولی ما سامانه متمرکزی داریم که با افزایش افراد اعزامی از قم و اصفهان و شعب دیگر معمولا بین 11 هزار و 500 تا 12 هزار نفر را شامل می شود.
عمده این افراد اعزامی با تعامل سازمان تبلیغات در مناطق تبلیغی مستقر می شوند و این روند در حال انجام است.
تمامی طلابی که خواستار تبلیغ هستند از گذشته تا به امروز در مراحل گزینش و پذیرش شرکت می کردند که در طول چهل سال فعالیت دفتر، قریب به چهل تا 45 هزار پرونده داریم که در طی این چهل سال فعالیت دفتر تشکیل شده است و در آموزش های متعدد دفتر شرکت کرده اند؛ البته بخش زیادی از این ها از قم هجرت کرده اند و دیگر با دفتر ارتباطی ندارند همچنانکه بین 80 تا 85 درصد ائمه جمعه در گذشته در گردونه تبلیغ دفتر تبلیغات و آموزش های آن بوده اند ولی فعلا در استان ها مستقر هستند.
سازماندهی 400 گروه تبلیغی
یکی از محورهای اداره کل اعزام عمومی موضوع گروه های تبلیغی است؛ از سال 90 تا 91 طی نامه ای که از دفتر رهبر معظم انقلاب دریافت کردیم و مسؤولیت ساماندهی و نظارت و ارتقای فعالیت های گروه های تبلیغی به دفتر واگذار شد، قریب به 400 گروه تبلیغی از دفتر تبلیغات مجوز گرفته اند و هر گروهی مکلف است که فقط در یک شهرستان فعالیت تبلیغی داشته باشد و مطابق با کاری که انجام می دهند هر دوسال یک بار اقدام به تمدید پرونده خود می کنند و نوعا قبل از انجام فعالیت های تبلیغی با ارتباطی که با محل تبلیغ دارند و با ارتباطی که با ائمه جمعه و سپاه و بسیج و آموزش و پرورش ارتباط می گیرند کارهای خود را آغاز می کنند.
در ماه مبارک رمضان و محرم نزدیک به 170 گروه از قم در کنار مبلغان فردی اعزامی می شوند و در ایام فاطمیه هم معمولا حدود 110 گروه اعزام می شوند که تعداد افراد این گروه ها از شش نفر تا 40 نفر هستند.
یک بخشی هم مربوط به درخواست های فردی است که در طول سال به مناسبت های مختلف به مناطق مختلف کشور اعزام و مشغول کارهای تبلیغی می شوند.
راه اندازی اداره کل تبلیغ تخصصی ویژه طلاب دارای مهارت یا دانش خاص
قسمت بعدی هم اداره کل تبلیغ تخصصی است که به همان وجه و مدلی است که ما مبلغان را پذیرش می کنیم و در حقیقت ایشان طلابی هستند که حداقل در یکی از حوزه های دانشی یا مهارتی تخصصی دارند اعم از این که در دوره های منتهی به مدرک شرکت کرده باشند مثل کلام، روانشناسی، مشاوره، کودک و نوجوان یا دوره هایی که خودمان برگزار کرده ایم شرکت کرده باشند.
ما در این قسمت مبلغان متخصص پذیرش می کنیم که البته آیتم های مختلفی دارد از جمله این که این افراد باید مؤلفه های آموزشی و پژوهشی داشته باشند، کار تبلیغی داشته باشند و همه امتیازات را به دست بیاورند تا بتوانند تشکیل پرونده کنند که این افراد بعد از تشکیل پرونده از حمایت های خاصی برخوردار می شوند؛ ما در این قسمت هم مبلغان فردی را جذب می کنیم و هم گروه های تخصصی در حوزه مشاوره، رواشناسی، مباحث کلامی و حتی حوزه هایی مثل تبلیغ بالینی در بیمارستان ها یا در حوزه آسیب های اجتماعی در این اداره کل دسته بندی می شوند.
حضور 400 استاد سطح عالی حوزه در اداره مبغان نخبه
اداره کل مبلغان نخبه نیز در همین اداره کل دیده شده که قریب به 400 نفر از اساتید حوزه در این قسمت پرونده دارند و روال خاصی برای تشکیل پرونده صورت می گیرد و افرادی که شرایط خاصی دارند بعد از بررسی توانمندی های آموزشی، علمی، تبلیغی و پژوهشی در کمیته ای بررسی اولیه می شود و در شورای عالی که منصوب رئیس محترم دفتر هستند که دکتر رفیعی و حجت الاسلام والمسلمین نظری منفرد، دکتر مریجی و دکتر محمدحسن زمانی از جمله اعضای این کمیته هستند در سه سطح پنج و شش و هفت تقسیم بندی می شوند.
به طور کلی مبلغان دفتر از رتبه صفر تا هفت هستند، صفر تا دو مبلغانی هستند که با شرایط آسان تری پذیرش شده اند و هنوز به ارتقایی نرسیده اند؛ رتبه های سه و چهار مبلغان عمومی هستند و درجه های پنج و شش و هفت برای مبلغان نخبه ساماندهی شده است.
رسا – در ارتباط با مرکز آموزش های کاربردی و همچنین بخش تأمین منابع و محتوای تبلیغی که در دفتر تبلیغات راه اندازی شده بیشتر توضیح می دهید؟
بله حقیقتا یکی از بخش هایی که جزو افتخارات دفتر محسوب می شود مرکز آموزش های کاربردی است که تمام آموزش های تخصصی و دوره های پودمانی و علمی تبلیغی در این مجموعه ساماندهی می شود، همچنانکه از قدیم مرکز آموزش تربیت مربی کودک و نوجوان را داشته ایم و هنوز هم ادامه دارد و نزدیک به هفت هشت هزار طلبه در این سال ها تربیت شده اند.
فعالیت های مرکز آموزش های کاربردی در سراسر کشور
شاید یکی از پرگستره ترین فعالیت های دفتر تبلیغات همین حوزه است که در اکثر استان ها در طی سال دوره هایی به صورت حضوری و اخیرا به صورت آنلاین برگزار می کند، به عنوان مثال با تعاملی که با وزارت کشور داشتیم همین الان غیر از قم در ایلام، آذربایجان شرقی و همدان دوره های آموزش مشاوره برای طلاب بر اساس استانداردهای میز خانواده دفتر تبلیغات در حال انجام است و تقریبا 150 ساعت آموزشی با همکاری حوزه علمیه و مرکز خدمات هر استان انجام می شود.
همچنین امسال و بخشی هم در سال گذشته توسط همین مرکز با همکاری بسیج خواهران تهران برای حدود نزدیک به 700 خواهر بسیجی در سطح کلان شهر تهران که مدرک مرتبط با روانشناسی و مشاوره داشتند ساماندهی انجام دادیم و و آموزش هایی توسط روانشناسان حوزوی نزدیک به 400 ساعت آموزش ارائه شد که این افراد در مترو، مساجد، پارک ها با هماهنگی امور مساجد و بسیج مشغول فعالیت می شوند و همین نمونه کار با سپاه سیدالشهدا(ع) جنوب غرب تهران از جمله اسلام شهر و رباط کریم شروع شده است.
به طور کلی این مرکز آموزش های کاربردی یک مرکز بابرکت و پرخیری بوده که از آموزش مربیان مهدکودک و تربیت مربی کودک و نوجوان تا نقد مسیحیت تبشیری و نقد گروه های منحرف مدعی مهدوی در استان قم و استان های مرزی و دوردست و بخشی هم در قالب اردوهای فرهنگی در مناطق محروم مشغول خدمت است.
رشد کمی و کیفی کتاب ره توشه تبلیغی
یک بخش دیگری هم که از گذشته بوده و در چند سال اخیر به صورت قابل توجهی رشد پیدا کرده قسمت تأمین محتوای تبلیغی است که گروه تأمین منابع در آن فعالیت می کنند؛ از گذشته تا به حال تهیه ره توشه مبلغان را داشتیم که در سال های اخیر تعداد ره توشه ها افزایش پیدا کرده است و در هر مناسبت اصلی مثل محرم و رمضان سه ره توشه عمومی، مباحث خانواده و ویژه مناطق مشترک شیعه و سنی تولید می شود و علاوه برچاپ کاغذی که 13 تا 14 هزار تیراژ می خورد در شبکه ها و سایت های دفتر و شبکه های پیام رسان حوزه علمیه بارگذاری می شودو به نظر می رسد بالای پنجاه هزار بار دانلود می شود و به صورت رایگان در اختیار مبلغان قرار می گیرد.
همچنین چاپ کتاب های تجربیات تبلیغی و برخی کتاب های پژوهشی ارزشمند دفتر که ممکن است مراجعه مبلغان و مخاطبان عمومی به آنها کم باشد به صورت تلخیص شده چاپ می کنیم، به عنوان مثال کتاب «امامان دوازه گانه در میراث مکتوب اهل سنت» که در نزدیک به 1400 صفحه در دو جلد تألیف شده به حدود 150 تا 200 صفحه تلخیص شده یا کتاب دکتر دلیری تحت عنوان «سبک بندگی» که ذیل میز سبک زندگی دفتر تدوین شده در کتاب دیگری تحت عنوان «اعتدال در بندگی» تلخیص شده است.
در حوزه آسیب های اجتماعی در موضوع اعتیاد نیز کتاب «نفس های سوخته» تدوین شده که داستان های واقعی از افرادی است که در دام اعتیاد افتاده اند و نحوه رهایی از اعتیاد و راه هایی که می توان از این منجلاب نجات پیدا کرد در آن آورده شده است و شبیه همین کتاب، در بحث طلاق با عنوان «سیلاب زندگی» و همچنین کتاب دیگری در حوزه عفاف وحجاب در شرف چاپ است.
کتاب خوبی از مصاحبه هایی که ذیل عنوان «از لاک جیغ تا خدا» از رسانه ملی پخش شده نیز جمع آوری کردیم که بخشی از افرادی که در برنامه نیامده بودند مصاحبه شدند و مصاحبه های آن ها پیاده شده و تحت عنوان «داستان 18 بانو» به زودی منتشر می شود.
به طور کلی مجموعه تأمین محتوا و منابع برای کل کشور خدمات رسانی می کند و اخیرا کاری را با هدف تجمیع مقالات تبلیغی شروع کردیم که نزدیک به 1500 مقاله ای که در خصوص تبلیغ تدوین شده از الزامات، مخاطرات و آسیب شناسی را تجمیع می کنیم و آن را در قالب درختواره ای تنظیم می کنیم و طرح دیگری که دوستان ما پیگیری کرده اند تجمیع پایان نامه های تبلیغی است که می توان گزارش جامعی از آن ارائه کرد.
بخشی از کار ما صفی به معنای تجهیز و اعزام و حمایت از مبلغان اعزامی دفتر است و بخشی از مسؤولیت ما مرتبط با تجهیز و توانمندی مبلغان سراسر کشور است که مشغول انجام وظیفه تبلیغی هستند حتی اگر در دفتر تبلیغات پرونده ای نداشته باشند.
رسا – همانطور که می دانید، کشور در سال های اخیر با مشکلات شدید مالی دست و پنجه نرم می کند که مراکز حوزوی و تبلیغی نیز از این قضیه مستنثنا نیستند و فعالیت های بسیاری از این مراکز تحت الشعاع قرار گرفته است. چه توصیه ای حضرتعالی به مسؤولان کشور دارید؟ و چه راهکاری پیشنهاد می کنید که از منابع پایداری مثل وقف در این زمینه بتوان بهره گرفت تا هم استقلال حوزه حفظ شود و هم به این دغدغه مهم یعنی تبلیغ بپردازیم؟
سؤال خوبی است؛ بنده معتقدم حتما باید از منابع پایداری مثل وقف برخوردار شویم چون بخش قابل توجهی از موقوفات حوزه در اختیار ارگان های متعدد دولتی و عمومی قرار گرفته و بر اساس گزارش های موجود، حوزه علمیه محروم از این منابع مرتبط با خودش است و باید پیگیری شود و پیگیری های مختلفی هم توسط مدیریت حوزه تا کنون انجام گرفته ولی تا نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم.
متولیان منابع عمومی کشور از حوزه غافل نباشند
نباید متولیان منابع عمومی کشور چنین تلقی داشته باشند که نسبت به این حوزه مسؤولیتی ندارند، واقعش این است که چه در بودجه هایی که به حوزه و مراکز حوزه اختصاص پیدا می کند و به جمعی که در حوزه اعم از خواهران و برادران تحصیل می کنند و چه آنهایی که در حوزه نقش ایفا می کنند اختصاص منابع عمومی به عنوان پشتیبان فعالیت های تحصیلی و همچنین فرهنگی حوزه های علمیه هم لازم و هم قابل دفاع است و نباید از این مسأله غفلت شود.
معتقدم امنیت پایدار، توسعه پایدار و پیشرفت پایدار کشور بر پایه فرهنگ به ویژه فرهنگ دینی استوار است که عجین با زندگی مردم است و این ها میسر نمی شود مگر با فعالیت ارزشمند عزیزان حوزوی اعم از خواهران و برادران به ویژه در موضوعات مختلفی که برای کشور دغدغه است.
توسعه اخلاق و معنویت بدون حضور مبلغان در جامعه میسر نیست
علاوه بر این که توسعه اخلاق و معنویت ما را رهنمون می کند به این که باید منابع عمومی در خدمت این برنامه ها باشد و این که گفته می شود بعضا فعالیت های حوزوی نیازمند حمایت از بودجه های عمومی کشور نیست، بنده به آن معتقد نیستم و اساسا حمایت مالی از حوزه و فعالیت های تبلیغی وظیفه مجموعه های حاکمیتی است.
چطور می شود بودجه های عمومی کشور در خدمت حوزه های مختلف فرهنگی که خیلی از اوقات صبغه دینی هم ندارد قرار می گیرد؟ با این توجیه که این فعالیت ها موجب رشد و بالندگی جامعه می شود، در حالی که فعالیت دینی بسیار مؤثرتر است؛ شما ببینید برنامه هایی مثل راهیان نور و حضور مبلغان در مدارس و تبلیغ های موسمی و مناسبتی چه تأثیر شگرفی در جامعه دارد بنابراین حتما نیازمند پشتیبانی است.
آیه شریفه می فرماید «الذین ان مکناهم فی الارض اقاموالصلاة» اقامه نماز از وظایف اصلی حاکمیت است و در بیانیه گام دوم نیز در قسمت توصیه های هفت گانه ذیل بحث اخلاق و معنویت آمده است و اتفاقا مخاطب اصلی حضرت آقا دستگاه های حاکمیتی است که سه مأموریت برای آنها تعریف شده است؛ اول این که زمینه را برای رشد اخلاقی با عمل خودشان مهیا کنند، دوم این که از مجموعه های مردمی و مردم نهاد که در راه توسعه اخلاق و معنویت تلاش می کنند، حمایت می کنند و سوم این که در مقابله با کانون های ضد اخلاق و معنویت ستیز کنند هرچند می فرمایند مجموعه های غیر دولتی و خود مردم هم مسؤول هستند ولی اگر حاکمیت پای کار نباشد خیلی از این کارها با مشکل برخورد می کند.
مشکلات بودجه ای کشور اول فعالیت های حوزه را تحت الشعاع قرار می دهد
سؤال من این است که چرا مشکلات بودجه ای کشور ابتدائا مجموعه های فرهنگی و حوزه های علمیه را در بر می گیرد و خیلی از بخش ها را تحت الشعاع قرار می دهد؟ که امیدواریم به فضل خدا هم فرهنگ و هم فعالیت های فرهنگ دینی جایگاه خود را در کشور پیدا کند و هم با پشتیانی که در حوزه وقف و منابع عمومی کشور از حوزه صورت خواهد گرفت، شاهد بالندگی هرچه بیشتر این فعالیت ها نه افول و کمرنگ شدن آن ها باشیم.
رسا – یکی از مشکلات عرصه تبلیغ، تعدد مراکز اعزام مبلغ است، در حال حاضر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان اوقاف، عقیدتی سیاسی های نیروهای مسلح، معاونت تبلیغ حوزه و دفتر مراجع هر کدام به صورت جداگانه اعزام مبلغ دارند؛ این تعدد و تکثر از جهاتی خوب است ولی از جهت عدم ساماندهی این مراکز موجب ضررهایی می شود از جمله این که جاهایی از مبلغ خالی می ماند و برخی شهرها چندین مبلغ اعزام می شود، راهکار شما برای حل این مشکل چیست؟
مشکلی که شما می گویید بله هست و شاید کمتر کسی اندازه من این موضوع را در حوزه پیگیری کرده باشد؛ من به عنوان یک کارشناس این حوزه فکر می کنم علاج قصه این است که ما یک مجموعه فرهنگی و تبلیغی که متولی امر تبلیغ است داشته باشیم و این وضعیت فعلی را که بسیاری از منابع ما را هدر می دهد و بسیاری از خلأها را متوجه نمی شویم، ساماندهی کند.
نیازمند سند بالادستی ساماندهی مراکز تبلیغی هستیم
طبیعی است که وقتی متولیان یک امر مجموعه های مختلفی شدند، هر مجموعه ای به اندازه وسع و توان و مقدورات خود، اموری را طراحی و پیگیری می کند و لزومی به هماهنگی نمی بیند چون در اسناد بالادستی الزامی به فعالیت های بین بخشی و بین دستگاهی وجود ندارد، یعنی این که شما می گویید شاید تعدد مثبت باشد، بله اگر بر اساس یک تقسیم کار و وظیفه باشد و یک ستاد هماهنگ کننده داشته باشد خیلی خوب است ولی ما شاهد چنین سند بالادستی هماهنگ کننده نیستیم و آنچه که الان مشاهده می کنیم تشتت و تعدد مراکز است و اتفاقا تقریبا با مسؤولیت های همگون که قابل دفاع و توجیه نیست.
طرح های متعددی تحت عنوان یکپارچه سازی مراکز تبلیغی تا کنون ارائه شده ولی هیچکدام هنوز عملیاتی نشده است؛ ما می توانیم از سازمان دیانت ترکیه الگو بگیریم که شنیده ام در گذشته مسؤول دیانت ترکیه با بخش های مختلفی از نهادهای فرهنگی جلسه داشتند و مسؤولان هر بخش معرفی شدند و در نهایت آن مسؤول ترکیه ای گفته بود که تمام این هایی که شما گفتید به علاوه چند محور دیگر را در ترکیه بنده به تنهایی بر عهده دارم.
البته عرض بنده این نیست که اگر این موضوع حل شد، همه مشکلات حل می شود، بلکه بخش قابل توجهی از مشکلات حل می شود، بنابراین یا باید این اتفاق بیافتد یا این که برنامه های این مجموعه ها بر اساس یک تقسیم کار سامان پیدا کند که البته اجمالا شاهد یک تقسیم کاری هستیم از جمله استقرار روحانی و طرح هجرت مربوط به سازمان تبلیغ و معاونت تبلیغ حوزه است، توزیع و ارزیابی و نیازسنجی مناطق تبلیغی بر عهده سازمان است و اعزام های موسمی و برگزاری دوره های آموزشی برعهده ما است، اما این هماهنگی ها حداقلی است.
به طور کلی یک سند بالادستی که بر این مجموعه ها نظارت داشته باشد و این که یک مجموعه در حیطه دیگری وارد نشود و هر مجموعه نسبت به مسؤولیت های خود پاسخگو باشد نداریم، البته متأسفانه این ضعف در کشور فقط مربوط به بعد فرهنگ تبلیغی نیست بلکه حوزه های دیگر از جمله اقتصادی نیز همین طور است و تعددها و تشتت هایی وجود دارد که موجب به بار آمدن آشفتگی می شود.
رسا – وقتی پای درد دل طلاب و مبلغان می نشینیم، دغدغه ها و گلایه های زیادی دارند از جذب و گزینش بگیرید تا تصفیه حق التبلیغ؛ دفتر تبلیغات چه مکانیزمی برای تسهیل این موارد اندیشیده و پیگیری می کند تا مبلغان با مشکلات کمتری مواجه باشند؟
بنده معتقدم ولیّ نعمت بنده و امثال بنده همین مبلغان و طلاب محترم هستند و فلسفه حضور بنده و دوستان ما در این سِمَت در حقیقت، تسهیل امر تبلیغ است و اگر جاهایی نمی توانیم حمایت های بهتری انجام بدهیم به محدودیت های مالی مجموعه برمی گردد و تمام دوستان ما تلاش می کنند با اکرام کامل در خدمت مبلغان محترم باشند.
تعامل با حوزه و معاونت تبلیغ در جذب و گزینش
در سال های اخیر تفاهمی که با حوزه داشتیم بنا بر این شد که معرفی طلاب و امتحان اولیه توسط خود مرکز مدیریت و معاونت تبلیغ حوزه صورت بگیرد تا پس از آن برای تشکیل پرونده اقدام شود که در این روند در حال انجام است و بنابر این است که تسهیل ایجاد شود و طلاب به راحتی پذیرش شوند.
اما در موضوع ارتقای طلاب چون ما در چهار رده تقسیم بندی داریم تأکید بنده و دوستان این است که آیتم ها و مؤلفه های علمی رعایت شود یعنی بدون گذراندن دوره های پودمانی ارتقا میسر نیست و بدون امتحان مناسب منبر خیلی به صلاح نمی دانیم که یک مبلغ به رده های بالاتر ارتقا پیدا کند.
پذیرش مبلغ در دفتر تبلیغات با سهولت انجام می شود
پذیرش در رتبه های ابتدایی با تسهیل انجام می شود ولی ارتقا به رتبه های دیگر را ابداً صلاح نمی دانیم که بدون رعایت استاندارهای لازم صورت بگیرد چون به خیر و صلاح کلان حوزه است.
در ارتباط با بحث تصفیه حق التبلیغ که فرمودید، بله ما می خواهیم این اتفاق به بهترین نحو صورت بگیرد به ویژه آنهایی که در مناطق دوردست اعزام می شوند حمایت شوند ولی بر اساس محدودیت های مالی یک سری اولویت بندی هایی داریم از جمله طلاب اعزامی به مناطق محروم حمایت بیشتری می شوند و نسبت به مناطق برخوردار تلاش می کنیم که حداقل حمایت اولیه داشته باشیم و برای بیشتر از آن انگیزه ای نداریم.
اگر امکانات ما اجازه بدهد تمرکز ما بیشتر بر سه حوزه است؛ اول حمایت از اعزام های تخصصی مسأله محور با نگاه حل مسأله، دوم حمایت از طلاب اعزامی به مناطق دوردست و سوم حمایت از گروه های تبلیغی که امیدواریم با تخصیص بیشتر بودجه این مسأله نیز به بهترین وجه ممکن حل شود. انشاءالله.
رسا – تقدیر و تشکر داریم از این که وقت خود را در اختیار خبرگزاری رسا قرار دادید؛ اگر در پایان نکته ای مانده بفرمایید.
خیر نکته دیگری نیست، بنده هم خسته نباشید و خداقوت حضور شما دوستان عزیز دارم و به سهم خودم از زحمات شما عزیزان و همچنین جناب آقای محققی و همه دوستانی که دست اندرکاران این رسانه ارزشمند هستند تشکر می کنم و حتما قصد دارم در آینده نزدیک با حضور در مجموعه مبارک شما، از نزدیک در جریان کارها و اقدامات انجام شده و در دست انجام قرار بگیرم./1330/ج
گفت‌وگو از حسین عجمی و داود جعفری
ارسال نظرات
نظرات بینندگان
تشکر از خبرگزاری رسا